Na początku przemian systemowych najwyższym poziomem chowu krów (mierzonym liczbą krów na 100 ha UR) i produkcji mleka (w litrach na 1ha UR) cechował się region południowo wschodni oznaczający się dominacją drobnych gospodarstw indywidualnych i dużymi nadwyżkami zasobów pracy w gospodarstwach rolnych, nieco niższym region środkowo - wschodni cechujący się także dominacją gospodarstw indywidualnych, ale o zdecydowanie lepszej strukturze obszarowej i zdecydowanie najniższym region zachodni i północny cechujący się najwyższym udziałem tzw. „sektora uspołecznionego”, a w szczególności PGR. Rozpoczęte na przełomie 1989 i 1990 r. przemiany systemowe uruchomiły żywiołowe procesy dostosowawcze w chowie krów i produkcji mleka. Podstawowymi czynnikami wpływającymi na dynamikę tych procesów stały się zmiany w rentowności produkcji mleka oraz możliwościach sprzedaży mleka. Ograniczenie przez zakłady mleczarskie skupu mleka i radykalne zwiększenie wymagań w zakresie jakości mleka w warunkach gwałtownego pogorszenia rentowności tego kierunku produkcji spowodowało wystąpienie silnej i trwałej tendencji spadku liczby gospodarstw utrzymujących krowy i liczby krów. Wyraźnie zarysował się proces przesuwania się chowu krów do gospodarstw utrzymujących większe stada krów, a więc i do gospodarstw większych obszarowo.